کاپیتولاسیون، نقطه ی عطف در تاریخ نهضت

كاپيتولاسيون، نقطهي عطف در تاريخ نهضت

در دوران كابينهي عَلَم (سيزدهم مهرماه 1342) لايحهي مصونيت مستشارها و تبعههاي امريكا در ايران، در مجلس شوراي ملي، بر خلاف حاكميت ملت ايران به تصويب رسيد و چندي بعد مجلس سنا بر آن صحّه گذارد و در زمان نخستوزيري منصور (21 مهرماه 1343) دوباره در مجلس شوراي ملي به تصويب رسيد.

اين مصوبه كه سند اسارت ملت و دولت ايران را به صورت قانوني به دست امريكا ميداد، حقيقت انقلاب شاه و امريكا بود كه اين چنين افشا ميشد.

رهبر نهضت، در چهارم آبان 1343 با سخنراني كوبندهاي، موضع نهضت را در برابر استكبار غرب و شرق روشن، و رسوايي جديد رژيم را افشا كرد.

انبوه مردم كه روز قبل، از سراسر كشور براي گوشدادن به سخنان امام در قم حضور يافته بودند، چنان تحت تأثير قرار گرفتند كه چندينبار بياختيار گريستند و سخنراني امام را قطع كردند. رهبر نهضت در مورد نفوذ امريكا، به همه اعلام خطر كرد و گفت: امروز تمام گرفتاري ما از امريكا و اسرائيل است.

بهدنبال اين سخنراني، اعلاميهي امام با شيوهي ابتكاري در شمارگاني بسيار زياد و در يك زمان پخش شد.

امام در اين اعلاميه، تصويب كاپيتولاسيون را اقرار به مستعمرهبودن ايران ناميد. رأي دو مجلس (شوراي ملي و سنا) را مخالف اسلام و قرآن و فاقد اعتبار قانوني دانست، تهديد كرد:

 

اگر اجنبيها بخواهند از اين رأي كثيف سوء استفاده كنند، تكليف ملت تعيين خواهد شد، و دنيا بداند كه هر گرفتاري كه ملت ايران و ملل مسلمين دارند، از اجانب است، از امريكا است. بدبختي دُول اسلامي از دخالت اجانب در مقدرات آنها است. بر ملت ايران است كه اين زنجيرها را پاره كند، و بر ارتش ايران است كه اجازه ندهند چنين كارهاي ننگيني در ايران واقع شود.

 

امام از مدرسان حوزههاي علميه، علما و جوانان دانشگاهي داخل و خارج كشور خواست با شدت هرچه بيشتر با اين طرح رسوا مبارزه كنند و خاطرهي پانزده خرداد را، به عنوان جراحتي كه هرگز از قلب ملت پاك نخواهد شد، زنده نمايند. امام در همين اعلاميه سياست دولت در زندانيكردن علما، مبلغان، طلاب و بسياري از مسلمانان بيگناه را هرج و مرج ارتجاعي قرون وسطايي ناميد.

بازتاب سخنراني و اعلاميهي شديداللحن امام، چنان گسترده بود كه رژيم را در برابر طوفاني از خشم و نفرت قرار داد; طوفاني كه ميرفت به واكنش عموميِ انفجارآميزي منتهي شود.

اين مرحله را بايد نقطهيعطفي در تاريخ نهضت اسلامي ايران دانست، زيرا ابعاد گستردهي مبارزه با استبداد، همراه با مبارزهاي آشتيناپذير با استكبار جهاني در مسير يك آرمان پيش ميرفت و ماهيت نهضت غنيتر و آرمانهاي آن كاملتر ميشد.